“Alimlərin bu yaxınlarda apardıqları araşdırma, nə qədər paradoksal səslənsə də, 7 araşdırmadan 1-nin həqiqətə uyğun olmadığını və cəmiyyət üçün potensial olaraq böyük təhlükə yaratdığını ortaya qoyub.

Bu araşırmaları son həqiqət kimi qəbul etmək milyonlarla insan üçün ciddi sağlamlıq riskləri daşıyır”.

“Cebheinfo.az” xəbər verir ki, bunu “The Age” yazır.

Linnaeus Universitetinin əməkdaşı Ceyms Hizers elmi tədqiqatların qaranlıq tərəfini on il araşdırıb. Bunun üçün təkan Fransanın cənub sahillərində qeyri-adi təcrübə olub. Təcrübədə gənc qadın saçının yuxarı və ya aşağı olmasından asılı olaraq, insanların reaksiyalarını müşahidə etmək üçün əlcəyi bilərəkdən yerə atıb. Saçları aşağı olanda kişilər daha çox kömək etməyə hazır olublar. Nəticə o qədər əhəmiyyətli olub ki, Hizers tədqiqatın etibarlılığını şübhə altına alıb.

Bu, onu indiyə qədər qeydə alınmış ən şişirdilmiş psixoloji təsirlərdən birini göstərən məlumatlarla bağlı potensial problemləri müəyyən etməsinə imkan verib. Onun skeptisizmi Skandinaviya Psixologiya Jurnalının nəticələrlə bağlı narahatlığını ifadə etməsinə səbəb oldu və Hizers elmi səhvləri daha dərindən araşdırmağa sövq edib. Onun hələ tam nəzərdən keçirilməmiş araşdırması bu yaxınlarda təxminən hər yeddi elmi məqalədən birinin saxta olduğu iddiası ilə yekunlaşdı.

Onun tapıntıları əsas sənədlərin geri çəkilməsinə səbəb olan Alzheimer xəstəliyi ilə bağlı tədqiqatlarda görüntü manipulyasiyası kimi elmi ictimaiyyətdə daha geniş narahatlıqları əks etdirir.

Elmi dürüstlük üzrə ekspert Dr. Elizabet Bik 20.000-dən çox məqalənin təhlili zamanı müəyyən edib ki, 3,8%-də şübhəli qrafiklər var və onların ən azı yarısı qəsdən saxtalaşdırılıb. Bu problemin səbəblərindən biri akademik sistemin özündədir. Elm əsas etibarı ilə etibarlılığa əsaslanır və karyera yüksəlişi çox vaxt Nature kimi nüfuzlu jurnallarda dərc olunan nəşrlərdən asılıdır.

2018-2023-cü illər arasında 139 tədqiqatdan dürüstlük şikayəti qəbul edən Avstraliya Milli Səhiyyə və Tibbi Tədqiqat Şurası bildirib ki, nəticələr çox vaxt kiçik olur, onların əksəriyyəti kiçik cərimələrlə nəticələnir. Elmi saxtakarlıqla mübarizə səyləri ləng gedir. Avstraliya Elmlər Akademiyası və ölkənin aparıcı universitetləri tədqiqatların düzgün aparılmamasını araşdırmaq üçün müstəqil komissiya yaratmağa çağırıb, lakin hökumət indiyədək heç bir tədbir görməyib.

Son araşdırmalara görə, elmi saxtakarlıq ümumi hesab ediləndən daha geniş yayıla bilər. “Retraction Watch”-un hesabatına görə, 2000-2015-ci illər arasında geri göndərilən sənədlərin 5%-ə qədəri səhv davranış nəticəsində olub və bu, akademiyadakı sistem problemlərini daha da vurğulayır. Bu, ümumilikdə səhiyyə və elm sahəsində əsas yeni siyasətlərin işlənib hazırlanmasının əsasını təşkil edən tədqiqatın bütövlüyü ilə bağlı ciddi narahatlıqlar yaradır.

Xəzər

“Cebheinfo.az”