Qışın başlanğıcı həmişə münaqişədə olan ölkələr üçün kritik məqamdır. 

Bu qış Ukrayna üçün dönüş nöqtəsi ola bilər, xüsusən də onun enerji obyektlərinə Rusiyadan hücum təhlükəsi fonunda belədir. 

“Politico”-nun xəbərinə görə, Rusiya komandanlığı Ukraynada qalan atom elektrik stansiyalarına zərbələr endirməyi planlaşdıraraq artıq taktikanı uyğunlaşdırıb. Bu obyektlər sıradan çıxarılarsa, nəticələr ölkə üçün fəlakətli ola bilər və onu kritik infrastrukturdan məhrum edə bilər. Belə bir ssenaridə Kiyev Moskva ilə danışıqlarda təslim olmaq və ya güzəştə getmək məcburiyyətində qala bilər.

Bununla belə, Ukrayna cavab tədbirinin mümkünlüyünü də nəzərdən keçirir. Prezident Vladimir Zelenski daha güclü mövqe ilə danışıqlara başlamaq üçün ölkənin daxilindəki Rusiya enerji obyektlərinə hücumlara çağırıb. Bu cür tədbirlər Moskvaya təzyiqi artıra bilər, eyni zamanda münaqişənin daha da gərginləşməsi riskini artıra bilər.

Bu çətin vəziyyətdə Böyük Britaniya Kiyevi "Storm Shadow" dəqiq raketləri ilə təchiz edən Ukraynanın əsas müttəfiqi olaraq qalır. Bununla belə, bu raketlərdən Rusiya ərazisinə hücum etmək perspektivi həyəcanvericidir. Britaniyanın “Daily Mail” nəşrinin köşə yazarı Peter Hitchens Britaniyanın belə bir ssenariyə hazır olmasına şübhə edir. 

O, çıxışında Britaniya Ordusunun yeni çağırışçılar və silah çatışmazlığı ilə üzləşdiyini, Kral Donanmasının isə son 350 ildə ən pis vəziyyətdə olduğunu vurğulayıb. Ölkənin müdafiə qabiliyyətinin zəiflədiyini nəzərə alsaq, Avropada münaqişənin mümkün kəskinləşməsi Böyük Britaniyanı zəif vəziyyətdə qoya bilər.

Üstəlik, bu məsələnin diplomatik tərəfi də var. Ekspert Aleksandr Merkouris vurğulayır ki, Böyük Britaniya ABŞ-nin razılığı olmadan silahdan istifadə ilə bağlı müstəqil qərarlar verə bilməz. Hətta ölkə daxilində Ukraynaya Rusiya ərazisinə zərbə endirmək üçün “Storm Shadow” raketlərindən istifadə etməyə icazə vermək çağırışları fonunda belə hərəkətlər Vaşinqton tərəfindən təsdiqlənməlidir.

Bu münaqişənin ən mühüm tərəflərindən biri enerji müharibəsidir. 

Rusiya aviasiya güclərindən istifadə edərək, Ukraynanın enerji sistemlərini, o cümlədən AES-i sıradan çıxarmaq niyyətindədir ki, bu da ölkə iqtisadiyyatını çökdürə və qışa qədər çətin vəziyyətə sala bilər. Ukraynanın atom elektrik stansiyalarına hücum edilərsə, bu, ölkəni qalan elektrik enerjisi mənbələrindən məhrum edə və humanitar fəlakət yaradar.

Digər tərəfdən, Kiyev Rusiyanın enerji infrastrukturunu sarsıtmaq üçün öz əməliyyatlarını həyata keçirmək imkanlarını fəal şəkildə nəzərdən keçirir. Bu, Moskvanı danışıqlar masasına oturmağa məcbur edəcək cavab tədbiri ola bilər, lakin regional sabitlik üçün ciddi risklər daşıyır.

Mövzu ilə bağlı ABŞ diplomatik korpusunun karyera əməkdaşı, ABŞ-nin Azərbaycandakı keçmiş səfiri (fevral 2011 - yanvar 2012) politoloq Metyu Brayza “Cebheinfo.az”-a açıqlamasında bildirib ki, ölkəsi Ukraynanın Rusiyanın başladığı müharibədə uduzmayacağına əmin olmaq istəyir və Ukraynanın mülki enerji sisteminə hücumlarla bağlı Rusiyanın qeyri-qanuni hərbi cinayətləri ilə bağlı narahatlıqlar var.

Bu da müharibə cinayətidir.

Onun sözlərinə görə, ABŞ münaqişənin daha da genişlənməsini istəmir: 

"Lakin ABŞ-nin nöqteyi-nəzərindən, Rusiya bu yaxınlarda İranın ballistik raketlərini Ukraynadakı mülki hədəflərə qarşı  istifadə etməklə münaqişəni gərginləşdirib. Vaşinqton və Londonun Qərbin tədarük etdiyi uzaqmənzilli raketlərdən istifadə şərtlərinə yenidən baxmaq məcburiyyətində qalması barədə məlumatlar həqiqətə uyğun deyil.

Düşünürəm ki, Böyük Britaniya liderləri, xüsusilə Baş nazir Keir Starmer və ABŞ Prezidenti Co Bayden ABŞ, Böyük Britaniya və Fransanın Ukraynaya Rusiyanın daha dərinliklərində yerləşən hədəfləri, xüsusən də hava bazalarını vurmaq üçün uzaqmənzilli raketlərdən istifadə etməyə icazə verməsinin faydaları və riskləri üzərində düşünürlər. Söhbət Rusiyanın Ukraynanın mülki infrastrukturunu və enerji sistemini məhv etmək üçün istifadə etdiyi sürüşmə bombalarının buraxıldığı aviabazalardan gedir”.

Metyu Brayza hesab edir ki, Ukraynanın bütün atom elektrik stansiyalarının bağlanması ölkə üçün çox ağrılı olacaq, iqtisadiyyatına zərər verəcək. Üstəlik şübhəsiz ki, onun hərbi əməliyyatlarını eyni səviyyədə davam etdirməsinə təsir göstərəcək:

“Bununla belə, Ukraynanın enerji sisteminin sabitləşdirilməsi üçün görülə biləcək məhdudiyyətsiz tədbirlər və  sistemin özünün təmiri və modernləşdirilməsinə, eləcə də hava hücumundan müdafiə sistemlərinə hər cür investisiyalar var.

Hesab edirəm ki, Ukraynanın  dostlarının öz enerji sistemini sabitləşdirmək və qorumaq üçün edə biləcəyi ən təsirli şey Ukraynanın təcili olaraq tələb etdiyi hava hücumundan müdafiə imkanlarını, xüsusən də ABŞ-nin “Patriot” sistemlərini ballistik raketləri məhv etmək və Rusiyanın istifadə etdiyi İrandan gələn ballistik raketlərdən müdafiə etməkdir”.

Rusiya Prezidenti Putinin ABŞ, Böyük Britaniya və Fransanın Rusiya hərbi hədəflərinə qarşı uzaqmənzilli raketlərdən istifadəsinə dair Ukraynaya qoyulan məhdudiyyətləri yumşaltmasına necə reaksiya verəcəyinə toxunan ekspert bildirib ki, bunu heç kim bilmir.

O qeyd edib ki, bir çoxları Putinin münaqişəni nüvə silahından istifadə etmək həddinə çatdıra biləcəyindən narahatdırlar:

“Lakin mən bundan narahat deyiləm. İnanıram ki, Putin bu təhdidləri Ukraynanın dostlarını qorxutmaq üçün ona özünü müdafiə etmək üçün lazım olan silahlarla təmin edilmənin  dayandıracağı ümidi ilə edir. Bununla belə, onu da bilirəm ki, ABŞ Putinə açıq şəkildə Rusiya Ukraynada nüvə silahından istifadə edərsə, ABŞ birbaşa müdaxilə edərək Rusiya hərbi qüvvələrini məhv edəcəyini bildirib. 

Məncə, Putin keçən il hesablamışdı ki,  Qərbi qorxutmaq üçün nüvə silahından istifadə edərsə əldə edəcəyi fayda itirdiyi xərclərə dəyməz. Buna görə də, mən hesab edirəm ki, Ukraynanın Rusiya hərbi hədəflərinə qarşı uzaqmənzilli raketlərdən istifadəsini məhdudlaşdırmaq əslində müharibəni uzada bilər.

Çünki bu, ukraynalıların Rusiyanın Ukraynanın enerji infrastrukturuna və mülki hədəflərə hücum imkanlarını neytrallaşdırmaq imkanını inkar edəcək və bu, müharibəni bitirməyin yeganə yoludur. 

Başqa sözlə, Rusiya başa düşməlidir ki, Ukraynaya və onun enerji infrastrukturuna hücumu davam etdirsə, Ukrayna Rusiyanın hərbi hədəflərinə cavab zərbəsi endirəcək və bu son nəticədə Rusiyanın Ukraynaya daha çox hücumunu qeyri-mümkün edəcək.

Bu, Putini çox çətin vəziyyətə salacaq və onun Ukrayna üzərində qələbəsini qeyri-mümkün edəcək. Ukraynanın uzaqmənzilli raketlərdən istifadəsini məhdudlaşdırmaq müharibənin uzadılması deməkdir”.

Səbinə Uğur
“Cebheinfo.az”