Bəşəriyyətin “soyuq müharibə” dövründə olduğu kimi yenidən məhv olmaq təhlükəsi ilə üzləşəcəyi ilə bağlı qorxular getdikcə artır.

Rusiya Federasiyasının bu həftə başladığı taktiki nüvə silahı təlimi Qərb mətbuatı tərəfindən ABŞ və müttəfiqləri üçün güc nümayişi kimi qiymətləndirilir.

Qeyd olunur ki, Moskva ilə Vaşinqton arasında qarşıdurma 1962-ci ildə Kuba raket böhranı zamanı olduğundan heç də az şiddətli deyil. Rusiya Federasiyası və ABŞ-nin dünyanın ən böyük nüvə dövlətləri olduğunu və qlobal atom silahı arsenalının təxminən 88%-ni təşkil etdiyini nəzərə alsaq, mövcud vəziyyət xüsusilə narahatedicidir.

Diplomatları silahlar əvəz edir?

Qeyri-strateji nüvə silahlarının hazırlanması və istifadəsinin praktik sınaqları ilə mayın əvvəlində elan edilən təlimlərin birinci mərhələsi ötən çərşənbə axşamı Rusiyada başlayıb. Rusiya Federasiyasının Müdafiə Nazirliyinin məlumatına görə, Cənub Hərbi Dairəsinin raket birləşmələri “İsgəndər” operativ-taktiki raket kompleksinin raketlərinin buraxılışına hazırlıq işləri görür.

Aerokosmik Qüvvələrin aviasiya bölmələrinin şəxsi heyəti hipersonik "Xəncər" də daxil olmaqla, xüsusi yüklü təyyarə silahları və patrul sahələrinə baş çəkir.

Nazirlik qeyd edib ki, nüvə təlimləri Qərbdən gələn  təxribatçı bəyanatlara cavab olaraq keçirilir:

“Bu təlimlər qeyri-strateji nüvə silahlarının döyüş istifadəsi üçün bölmələrin şəxsi heyətinin və texnikasının cavab və qaydada hazırlığını saxlamaq,  Rusiya dövlətinin ərazi bütövlüyünü və suverenliyini qeyd-şərtsiz təmin etməkməqsədi daşıyır”. 

Vaşinqtonun reaksiyası

“Reuters”-in istinad etdiyi bir sıra analitiklər qeyd edirlər ki, nəzəri cəhətdən qeyri-strateji nüvə silahlarından istifadə Qərbdə “heyrətləndirici şoka” səbəb ola bilər:

“Bu eskalasiya riski çox olsa da, mütləq tammiqyaslı nüvə müharibəsinə gətirib çıxarmaz”.

Pentaqon Rusiyadakı təlimlərlə bağlı şərh verməkdən imtina edib. Eyni zamanda, Moskvanın bu cür silahlardan istifadə ilə bağlı yersiz açıqlamalar verdiyinə dair iddialar səsləndirib. ABŞ-nin Müdafiə Nazirliyinin sözçüsü general Patrik Rayder fikrində hansı ifadələri nəzərdə tutduğunu bildirməsə də, belə deyib:

“Bu məsuliyyətsizlikdir”.

“Reuters” Moskvanın təlimlərini Qərb siyasətçilərinin, o cümlədən Fransa Prezidenti Emmanuel Makronun Rusiyanın təhlükəsizliyinə təhdid yaradan “döyüş ruhlu” bəyanatları ilə əlaqələndirib:

“Bu addım Kreml tərəfindən Ukraynadakı münaqişənin dərinləşməsi barədə xəbərdarlıq siqnalı kimi nəzərdə tutulub”. 

ABŞ mayın 14-də Nevada ştatında sınaq poliqonunda subkritik (zəncirvari reaksiya olmadan) təcrübə keçirərək məsələni daha da aktuallaşdırıb.
ABŞ Energetika Nazirliyinin Milli Nüvə Təhlükəsizliyi İdarəsi (NNSA) bildirib ki, partlayıcı sınaqlardan istifadə etmədən ABŞ nüvə başlıqlarının təhlükəsizliyini, etibarlılığını və effektivliyini təsdiq etməyə kömək etmək məqsədilə qiymətli məlumat toplamaq üçün eksperimentlərə ehtiyac var.

Eyni zamanda, NNSA vurğulayır ki, hazırkı sınaqlar da ondan əvvəlki 33 təcrübə kimi, Əhatəli Nüvə Sınaqlarının Qadağası Müqaviləsini (CTBT) pozmur.
Rusiyanın TASS agentliyi isə xatırladır ki, fevralda NNSA-nın rəhbəri Jill Hrubi ABŞ-nin yeraltı nüvə sınaqları keçirməyə hazır olduğunu bildirib.

Xatırladaq ki, 2023-cü ildə Rusiya CTBT-nin ratifikasiyasını geri götürüb, ABŞ  isə müqaviləni imzalasa da, ratifikasiya etməyib. Rusiya Federasiyasında nüvə sınaqlarının keçirilməsinin mümkünlüyü ilə bağlı Prezident Vladimir Putin 2023-cü ilin fevralında parlamentə müraciətlə Moskvanın bu məsələ ilə bağlı mövqeyini açıqlayıb.

ABŞ-nin bəzi nüvə silahlarının döyüş istifadəsi üçün zəmanət müddətlərinin bitdiyini qeyd edən Putin deyib:

“Bu baxımdan, Vaşinqtondakı bəzi fiqurlar-biz bunu dəqiq bilirik- artıq nüvə silahlarının təbii sınaqdan keçirilməsi imkanları haqqında düşünürlər”.

ABŞ-nin nüvə silahlarının yeni növlərini inkişaf etdirdiyini nəzərə alan Putin Rusiyanın nüvə silahlarının sınaqdan keçirilməsinə hazırlığın təmin edilməsi barədə göstəriş verib:

“Əlbəttə ki, biz bunu ilk etməyəcəyik, amma ABŞ sınaqlar keçirsə, biz də sınaqdan keçirəcəyik. Heç kimdə qlobal strateji paritetin məhv ediləcəyi ilə bağlı təhlükəli illüziyalar olmamalıdır”.

Rusiya Nevadaya baxır

“Rusiya Federasiyası Vaşinqtonu nüvə sınaqlarına qadağa qoyulması sahəsində öz öhdəliklərinə əməl etməyə davam etməyə, həmçinin CTBT ilə bağlı destruktiv xəttindən əl çəkməyə və müqavilənin ratifikasiyası üçün təcili tədbirlər görməyə çağırır”, - deyə Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin nümayəndəsi Mariya Zaxarova deyib.

Xarici işlər nazirinin müavini Sergey Ryabkovun jurnalistlərə verdiyi məlumata görə, Rusiya Nevada ştatında baş verənləri diqqətlə izləyir:

“Əlbəttə, biz bununla bağlı ABŞ administrasiyasından gələn bütün ictimai siqnalları qeydə alır və izləyirik”.

Ryabkovun sözlərinə görə, Rusiya Federasiyasının mövqeyi dəyişməz olaraq qalır:

“ABŞ tammiqyaslı nüvə sınaqları keçirməyənə qədər Rusiya da eyni siyasətə sadiq qalacaq. Qərbin həm də nüvə başlıqlarının daha da inkişaf etdirilməsi imkanlarını nəzərdən keçirdiyinə dair siqnallar gəlir. Bu, əlbəttə ki, bizim də qəbul etdiyimiz ciddi məqamdır”.

Planetdə həyəcan

Bunların fonunda dünyada SSRİ və ABŞ-nin “soyuq müharibə” dövründə bir-birini qabaqlamağa çalışmasına bənzər nüvə silahı yarışının bərpası ilə bağlı qorxular artır.

Amerikanın Xirosima və Naqasakiyə atdığı atom bombalarından sağ çıxan insanları birləşdirən Yaponiya ictimai təşkilatları, habelə bu şəhərlərin merləri Nevada ştatında sınaqla bağlı etirazları ABŞ Prezidenti Co Baydenə göndərib. Xüsusən də Xirosimanın meri Kazumi Matsui ABŞ-nin hərəkətlərini “bağışlanmaz” adlandırıb:

"Bu, nüvə silahının ləğv edilməsini istəyən bir çox insanların istəklərinə ziddir”.

Lakin bu arzuların həyata keçməsi getdikcə çətinləşir. Yaponiyanın qonşusu və düşməni Şimali Koreya artıq Nevada sınaqlarından öz nüvə qüvvələrinin hazırlığını artırmaq üçün bəhanə kimi istifadə edib.

Pxenyan bunu “ABŞ-nin birtərəfli hərəkətləri nəticəsində regionda və qlobal miqyasda yaranmış strateji qeyri-sabitliyə hazırlaşmaq zərurəti ilə” əsaslandırıb. Şimali Koreya Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü "Biz suveren hüquqlarımız və mümkün seçimlərimiz çərçivəsində nüvə qarşısının alınması üçün ümumi hazırlığı artırmaq üçün lazımi tədbirlər görməyə məcburuq",-deyib.

Göründüyü kimi, nüvə təhdidi təkcə sözlərdə deyil, əməllərdə də mövcuddur.

Xəzər
“Cebhe.info”