Beynəlxalq Enerji Agentliyinin məlumatına görə, dünya enerji tələbatı keçən il 2,2 faiz artaraq 2013-2023-cü illər arasında orta illik 1,3 faizdən daha çox artıb. 

"Cebheinfo.az" xəbər verir ki, qlobal enerji tələbatı keçən il 2,2 faiz artıb, bu da onillik orta göstəricidən daha sürətli olub, çünki elektrik enerjisi istehlakı artıb, əlavə enerji tələbatının əksəriyyəti bərpa olunan enerji və təbii qaz təchizatı hesabına ödənilib. Beynəlxalq Enerji Agentliyinin (IEA) enerji sektorundakı tendensiyaların qiymətləndirilməsi kimi ilk dəfə dərc etdiyi “Qlobal Enerji Qiymətləndirməsi” hesabatında 2024-cü ildə qlobal enerji tələbatı və təklifi, yeni enerji texnologiyalarının artımı, enerji sektoru mənbələrindən karbon emissiyaları cari məlumatlara əsaslanaraq yer alıb. 

Hesabata görə, qlobal enerji tələbatı 2024-cü ilə qədər illik bazda 2,2 faiz artıb. Bu temp ötən il qlobal iqtisadiyyatda müşahidə olunan 3,2 faizlik artımdan aşağı olsa da, 2013-2023-cü illər arasında dünya enerji tələbatındakı 1,3 faiz orta illik artımdan xeyli yuxarı idi. Çində tələbatın azalmasına baxmayaraq, keçən il Çin də daxil olmaqla inkişaf etməkdə olan ölkələr enerji tələbatının artımının 80 faizini təşkil edib. İnkişaf etmiş iqtisadiyyatlarda enerji tələbatı son illərdəki azalmadan sonra artım tendensiyasına qayıdıb və demək olar ki, 1 faiz artıb. Qlobal enerji tələbatının artmasına elektrik enerjisi sektoru rəhbərlik edib. 

2024-cü ildə qlobal elektrik istehlakı hər il 4,3 faiz artıb. Bu göstərici 2013-2023-cü illər ərzində orta illik göstəricidən demək olar ki, iki dəfə artıqdır. Keçən il dünya miqyasında elektrik enerjisi istehlakının kəskin artması rekord temperaturlar, sənaye istehlakının artması, nəqliyyatın elektrikləşdirilməsi, məlumat mərkəzlərinin və süni intellektin artmasından qaynaqlanıb. 

Elektrik enerjisinə tələbatın sürətli artımının əhəmiyyətli bir hissəsi aşağı emissiya mənbələrinin artan təchizatı hesabına ödənilib. Dünyada quraşdırılmış yeni bərpa olunan enerji tutumu keçən il 700 giqavat artaraq ardıcıl 22-ci il rekorda imza atıb. Bərpa olunan və nüvə enerjisi qlobal elektrik enerjisi istehsalında artımın 80 faizini təşkil edib və bu mənbələr ilk dəfə olaraq ümumi istehsalın 40 faizini təşkil edib. Elektrik istehlakının artması nəticəsində qalıq yanacaqlar arasında ən güclü tələb təbii qaza olub. Keçən il qaza tələbat 115 milyard kubmetrə yüksəlib ki, bu da son 10 ildə orta illik 75 milyard kubmetr artımdan çoxdur. 

Qlobal neftə tələbat keçən il 0,8 faiz daha yavaş artıb, neftin ümumi enerji tələbatındakı payı ilk dəfə olaraq 30 faizdən aşağı düşüb. Kömürə tələbatın artımı 1 faiz olaraq hesablanıb. Qlobal kömür tələbatının illik artımının 90 faizindən çoxu Çin və Hindistanın payına düşür. 

Hesabata görə, təmiz enerji texnologiyalarından istifadənin davamlı sürətlə artması qlobal enerji sektorundan karbon qazı emissiyalarının illik artımını məhdudlaşdırıb. Lakin rekord temperaturlar səbəbindən artan enerji tələbatı hələ də karbon emissiyalarının hər il 0,8 faiz artaraq 37,8 milyard tona çatmasına səbəb olub. 

Digər tərəfdən, bərpa olunan mənbələr, nüvə enerjisi, elektrik nəqliyyat vasitələri və istilik nasoslarından istifadə 2019-cu ildən bəri illik 2,6 milyard ton karbon qazı emissiyasının qarşısını alıb. Bu miqdar qlobal emissiyaların 7 faizinə uyğundur. İnkişaf etmiş iqtisadiyyatlarda karbon emissiyaları 2024-cü ildə illik bazda 1,1 faiz azalaraq 10,9 milyard tona çatıb. Bu miqdar həmin ölkələrdə son 50 ildə görülən ən aşağı səviyyə olaraq qeyd edilib. Keçən il karbon emissiyalarının artımının çox hissəsi Çindən başqa inkişaf etməkdə olan ölkələrdəndir. 

Çinin karbon emissiyalarının artımı 2024-cü ildə yavaşlasa da, ölkənin adambaşına düşən karbon emissiyası hələ də inkişaf etmiş iqtisadiyyatlardan 16 faiz və qlobal orta göstəricidən demək olar ki, iki dəfə çoxdur. BEA-nın prezidenti Fatih Birol, hesabatı dəyərləndirərkən, hazırda dünyada bir çox qeyri-müəyyənliyin olduğuna diqqət çəkib: 

"Ancaq dəqiq olan odur ki, elektrik enerjisindən istifadə o qədər sürətlə artmaqdadır ki, bu artım inkişaf etmiş ölkələrdə enerji tələbindəki azalmanı belə geri qaytarmağa kifayət etdi. Nəticədə, bütün əsas yanacaq və enerji texnologiyalarına tələbat 2024-cü ildə təbii qazın payı ilə birlikdə artdı, bərpaolunan enerji bu artımda ən yüksək payı alarkən onu təbii qaz təqib etdi. Günəş, külək, nüvə enerjisi və elektrik nəqliyyat vasitələrindəki güclü artım, iqtisadi artım və emissiyalar arasındakı əlaqəni tədricən zəiflədir". 

Nigar 
"Cebheinfo.az"