Alimlər uzun müddətdir ki, süni şəkildə dağıdıcı zəlzələ yaratmağın mümkün olub-olmadığını öyrənir və müzakirə edirlər.

Xüsusilə Türkiyənin 10 əyalətində baş verən dəhşətli zəlzələdən sonra müzakirələr daha da artıb.

Cebhe.info xəbər verir ki, Rusiya Elmlər Akademiyasının Yerin Fizika İnstitutunun mühəndis seysmologiyası və seysmik təhlükənin qiymətləndirilməsi üzrə şöbəsi araşdırma nəticələrini təqdim edib.

Seysmoloqlar deyirlər ki, bu proses “induksiya edilmiş seysmiklik” adlanır.

İnsanların seysmik fəaliyyətə mümkün təsiri haqqında ilk dəfə hind alimləri danışıblar. Onlar qeyd ediblər ki, 1962-ci ildə Hindistanda Koyna çayı üzərində bənd tikildikdən və su anbarı doldurulduqdan sonra gələn il bu ərazidə seysmik aktivliyin artması, beş ildən sonra isə 6,2 bal gücündə zəlzələ qeydə alınmağa başlayıb. Su anbarı doldurulana qədər ərazidə maqnitudası 4 baldan çox olan təkanlar qeydə alınmayıb:

“İnduksiya edilmiş seysmikliyin baş vermə mexanizmi tam aydın deyil. Ola bilsin ki, suyun böyük dərinliklərə nüfuz etməsi hidrostatik təzyiqin tarazlığını pozur və anbarın dibinin altındakı gizli nasazlıq boyunca hərəkətə səbəb olur. İnduksiya edilmiş seysmiklik mayenin dərin quyulara vurulması zamanı da baş verə bilər”.

Seysmoloqlar əlavə ediblər ki, “Sultz” layihəsi Fransada həyata keçirilib və onun mahiyyəti dərin istilikdən istifadə etmək olub. Mayenin dərinliyə vurulması ilə eyni vaxtda yüksək həssaslığa malik seysmik stansiyaların sıx şəbəkəsi yerləşdirilib. Nəticədə zəif olsa da, zəlzələlərin sayında kəskin artım aşkar edilib. Beləliklə, zəlzələlər “çox lokal” effekt verib.

Fevralın 6-da Türkiyədə baş verən zəlzələdən sonra internetdə onun süni mənşəyi ilə bağlı nəzəriyyələri müzakirə olunub. Lakin mütəxəssislərin fikrincə, texnogen zəlzələlərin belə güclü olması mümkün deyil.

Hərbi müşahidəçi Aleksey Sukonkinin fikrincə, tektonik plitələrin süni yerdəyişməsi “qeyri-real” enerji tələb edir. Geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, Rusiya Seysmologiya və Geodinamika İnstitutunun direktoru Yuri Volfman da bildirib ki, belə güclü zəlzələlər süni şəkildə yaradıla bilməz.

Xəzər
Cebhe.info