2023-cü il Çin və Yaxın Şərq arasında yeni qlobal enerji düzəninin formalaşması ili kimi yadda qala bilər.

Cebhe.info xəbər verir ki, bunu “Financial Times” yazır.

“Çin bir müddətdir ki, İran, Venesuela, Rusiya və Afrikanın bəzi yerlərindən yuana getdikcə daha çox neft və maye qaz alırsa, Prezident Si Cinpinin dekabr ayında Səudiyyə Ərəbistanı və Körfəz Əməkdaşlıq Şurası liderləri ilə keçirdiyi görüş “ petroyuanın doğulması” kimi xarakterizə olundu”,-deyə “Credit Suisse”-in analitiki Zoltan Pozar bildirib.

Onun sözlərinə görə, Çin qlobal enerji bazarının qaydalarını yenidən yazmaq istəyir:

“Bu, Braziliya, Rusiya, Hindistan və Çin kimi ölkələri dollarsızlaşdırmaq üçün daha geniş səylərin bir hissəsi olaraq qiymətləndirilir”.

Bu, praktikada nə deməkdir? Birincisi, yuanla daha çox neft ticarəti aparılacaq. Si Cinpin elan etdi ki, qarşıdakı 3-5 il ərzində Çin nəinki Körfəz ölkələrindən idxalı kəskin şəkildə artıracaq, həm də “çoxsahəli enerji əməkdaşlığı” üzərində işləyəcək. Bu, potensial olaraq Cənubi Çin dənizi kimi yerlərdə birgə kəşfiyyat və hasilat, həmçinin neft emalı zavodlarına, kimya və plastiklərə investisiyaları əhatə edə bilər. Pekin ümid edir ki, bütün bunlar 2025-ci ildə Şanxay Neft və Təbii Qaz Birjasında yuanla ödəniləcək.

Bu, qlobal enerji ticarətində böyük dəyişikliyi şərtləndirəcək. Pozarın qeyd etdiyi kimi, Rusiya, İran və Venesuela OPEC+ ölkələrinin təsdiqlənmiş neft ehtiyatlarının 40%-ni təşkil edir və onların hamısı nefti Çinə böyük endirimlə satır. Körfəz Əməkdaşlıq Təşkilatı ölkələri isə əlavə təsdiq edilmiş ehtiyatların 40%-ni təşkil edir. Qalan 20% Rusiya və Çin orbitinin bölgələrindədir.

“Petroyuan”ın yüksəlişinə və bütövlükdə dolların maliyyə sisteminin tənəzzülünə şübhə ilə yanaşanlar tez-tez qeyd edirlər ki, Çin ABŞ kimi qlobal etimad, qanunun aliliyi və ya ehtiyat valyuta likvidliyi səviyyəsində deyil. Buna görə də digər ölkələrin onunla iş görmək istəməsi ehtimalı azdır:

“Baxmayaraq ki, neft bazarında ABŞ-dan daha çox Çinlə (ən azı siyasi iqtisadiyyat baxımından) ümumi cəhətləri olan ölkələr üstünlük təşkil edir. üstəlik, çinlilər Şanxay və Honq-Konq qızıl birjalarında yuanı qızıla çevirərək bir növ maliyyə təhlükəsizlik şəbəkəsi təklif etdilər.

Bu, yuanı ehtiyat valyuta kimi dolların əvəzləyicisinə çevirməsə də, “petroyuan” ticarəti siyasətçilər və investorlar üçün əhəmiyyətli iqtisadi - maliyyə təsirləri ilə gəlir.

Bir tərəfdən, ucuz enerji perspektivi artıq Qərb sənaye şirkətlərini Çinə cəlb edir. Almaniyanın BASF konserninin Lüdviqşafendəki əsas zavodunu ixtisar etmək və kimyəvi əməliyyatlarını Tzanjianq şəhərinə köçürmək barədə son qərarına nəzər salın”.

Bu, Pozarın dediyi kimi, Çinin ucuz enerjidən yem kimi istifadə edərək daha çox əlavə dəyərli məhsul əldə etməyə çalışdığı "fermadan masaya" tendensiyasının başlanğıcı ola bilər. Bir sıra Avropa istehsalçıları da enerji qiymətlərinin aşağı olması səbəbindən ABŞ-da iş yerləri yaratdılar.

Neft siyasəti mənfəətlə yanaşı, maliyyə risklərini də nəzərə alır. Xatırladaq ki, neftlə zəngin ölkələrin təkrar emalı inkişaf etməkdə olan bazarlarda bir sıra borc böhranlarına səbəb olub. Nağd pulla zəngin banklar hər cür yeni maliyyə “yenilikləri” yaratdıqca və xarici kapital axını ABŞ-a daha böyük defisitlər yaratmağa imkan verdiyindən, neft dollarları ABŞ-da daha spekulyativ, borcla dolu iqtisadiyyatın yaradılmasını da sürətləndirdi.

İndi bu tendensiya dəyişməyə başlaya bilər. ABŞ Xəzinədarlığı istiqrazlarının xarici alıcıları daha azdır:

"“Petroyuan" yüksəlsəydi, de-dollarizasiya “atəşini” alovlandırardı. Çinin böyük enerji ehtiyatları və onlardan əldə edilən məhsullar üzərində nəzarəti Qərbdə inflyasiya üçün əsas yeni faktora çevrilə bilər. Bu, yavaş-yavaş inkişaf edən problemdir. Lakin eyni zamanda, bəzi bazar oyunçularının düşündüyü kimi də yavaş inkişaf etmir”.

“Siyasətçilər və biznes liderləri nə etməlidir?” sualına cavab verən mütəxəssis “Əgər mən çoxmillətli şirkətin baş direktoru olsaydım, çoxqütblü enerji bazarından qorunmaq üçün mümkün qədər çox hasilatı rayonlaşdırmağa və lokallaşdırmağa çalışardım. Təchizat zəncirlərində artan inflyasiyanı kompensasiya etmək üçün şaquli inteqrasiyanı da artırardım.

Mən Amerika siyasətçisi olsaydım, yaşıl enerjiyə keçidi sürətləndirməklə, Şimali Amerikada şist hasilatını qısa və ortamüddətli perspektivdə artırmaq və avropalılara buna endirim təklif etmək yollarını düşünərdim. Avropalıların ABŞ-da təmiz enerji istehsalına subsidiya verən İnflyasiyanın Azaldılması Aktından şikayət etməmələrinin başqa səbəbi də budur”,-deyib.

ümumilkdə isə “petroyuan”ın dəyərinin artması ABŞ və Avropanı yanacaq fosilindən mümkün qədər tez imtinaya təşviq etməlidir.

Xəzər
Cebhe.info