Ötən gün Nazirlər Kabineti “Əlilliyin müəyyən olunması meyarları”nda dəyişiklik edib.

Bununla bağlı Baş nazir Əli Əsədov qərar imzalayıb.

Qərara edilən dəyişikliklə əlilliyə əsas verən meyarların sayı artırılaraq 563-dən 590-a çatdırılıb.

Bir sıra meyarlar üzrə orqanizmin funksiyalarının pozulması faizi artırılıb, bir sıra meyarlar üzrə orqanizmin funksiyalarının pozulması müddəti artırılıb və ya "müddətsiz" olaraq qeyd olunub.

Bundan başqa, 18 yaşadək birinci tip şəkər xəstəsi uşaqlarda ağırlaşmalarla bağlı tələb, əqli geriliyi olan 8 yaşadək uşaqlarda IQ test tələbi aradan qaldırılıb.

Xromosom anomaliyalı xəstəliklər üzrə orqanizmin funksiyalarının pozulma faizinin minimum həddi artırılaraq 65% və daha yüksək olaraq müəyyənləşdirilib.

Xəstəliklərin, zədələrin və çatışmazlıqların adları, onların ağırlıq dərəcəsi, mərhələsi, orqanizmin funksiyalarının davamlı pozulmasının kliniki funksional xüsusiyyətləri sütununa bir sıra yeni xəstəliklərin adları əlavə edilib.
Qeyd edək ki, hazırkı qaydalara görə, 800-ə yaxın xəstəlik üzrə əlillik dərəcəsi almaq mümkündür.

Bəs orqanizmin funksiyalarının pozulması müddəti artırılan və ya "müddətsiz" olaraq qeyd olunan xəstəliklər hansılardır?

Cebhe.info “müddətsiz” olaraq əlillik qeyd edilən xəstəliklərin siyahısını təqdim edir:

* ağır forma, davamlı residivləşən gedişat, daimi ağır təngnəfəsliklər, hiperkapniya, xroniki respirator hipoksemiya, xroniki respirator alkaloz, III dərəcəli xroniki tənəffüs çatışmazlığı və ya IIB və III dərəcəli xroniki ağciyər-ürək çatışmazlığı ilə

II-III dərəcə xroniki ağciyər-ürək çatışmazlığı ilə müşayiət olunan tənəffüs orqanlarının vərəminin və dəqiqləşdirilməmiş vərəmin gecikmiş fəsadları (bronxoektaziya, fibroz, fibrozlu-ocaqlı, bulloz-distrofik, kalsinatlar, plevropnevmoskleroz, sirroz, cərrahi müdaxilə nəticələri)

bir ağciyərin olmaması

arterial hipertenziya I-III dərəcə, hipertoniya xəstəliyi III mərhələ, hədəf orqanların funksiyalarının ağır pozulması (zədələnməsi) ilə

üDS-nin ağır və davamlı disfunksiyası: stenokardiya və ya ağrısız işemiya, FS lV (25 Vatt və ya 1,1-1,9 METs); XüÇ III mərhələ olduqda. Miokardın revaskulyarizasiyası mümkün olmadıqda

effektiv spesifik terapiya fonunda orqanizmin funksiyalarının ağır və davamlı disfunksiyaları: ağciyər hipertenziyası FS IV

ikitərəfli trofik pozuntular da daxil olmaqla III və ya IV dərəcə işemiya, ABİ 0,25-dən az olduqda cərrahi müdaxilə üçün əks-göstərişlərin mövcudluğu və 7 ya aşağı ətrafın müxtəlif səviyyədə aputasiyası, digər ətrafda III və ya IV dərəcə işemiya

ür əyin qapağının (v ə ya qapaq - larının), ağciy ər arteriyası qapa - ğının revmatik v ə qeyri -revmatik x əst əlikl əri, iltihabi aktivlik əlam ətl əri olan miokardit, endo - kardit v ə ya perikardit, üDS -nin funksiyasının ağır v ə davamlı pozulması il ə: FS IV (25 Vatt v ə ya 1,1 -1,9 METs), XüÇ III m ərh ələ, ağciy ər hipertenziyası 3 -cü d ə r ə c ə, 4 - 5 -ci d ə r ə c ə ür ək aritmiyası (Laun -Volf t əsnifatı üzr ə), sol m ə d əciyin atım frak - siyasının 30% - d ən az olması

ürək ritminin süni tənzimləyicisi qoyulduğu hallarda ürək qüsurları və ya miokardda baş vermiş dərin dəyişikliklər

ürək ritminin süni tənzimləyicisi qoyulduğu hallarda

miokardda yad cismin olması

həzm funksiyasının mülayim pozulması ilə - qida qəbulunun pozulması (qida həcminin məh - dudlaşması, qida qəbulu vaxtının uzanması), II dərəcə zülal -enerji çatışmazlığı (BKİ 16,0 -17,5) və anemiya ilə müşahidə olunan hal

həzm funksiyasının təzahür edən pozulması ilə - qida qəbulunun pozulması, III dərəcə zülal -enerji çatışmazlığı (BKİ 16,0 -dan az) və anemiya ilə müşahidə olunan hal

həzm funksiyasının qabarıq pozulması - ağır təzahür, tez-tez gündəlik ishal (gündə 7-10 dəfə, o cümlədən gecə), qabarıq dərəcəli anemiya, III dərəcə zülal-enerji çatışmazlığı (BKİ 16,0-dan az) və anemiya ilə müşahidə olunan hal

dilin olmaması

bərpası mümkün olmayan (imkansız) ileostoma və ya kolostomanın olması

bərpası mümkün olmayan və ya cərrahi müalicəsinə tibbi əksgöstəriş olan fistulun mövcudluğu

XBX IV mərhələ (XBÇ III mərhələ qanda kreatinin səviyyəsi 352-528 mkmol/l aralığında) (18 yaşınadək şəxslərdə YFS 29-15ml/dəq/1,73m2 )

XBÇ V mərhələ, terminal mərhələ, (qanda kreatinin səviyyəsi 528 mkmol/l-dən çox) (18yaşınadək şəxslərdə YFS 15ml/dəq/1,73m2 -dən az)

XBÇ V mərhələ, terminal mərhələ (qanda kreatinin səviyyəsi 528 mkmol/l-dən çox), proqramlı hemodializ

nefrektomiya nəticəsində və ya anadangəlmə bir böyrəyin olmaması, XBÇ I mərhələ
tək böyrəyin zədələnməsi, XBÇ V mərhələ, terminal mərhələ

böyrək köçürülməsindən 2 il sonra, funksional vəziyyətindən asılı olaraq

vərəmin müalicədən sonrakı gecikmiş əlamətləri, zədələnmiş orqan və sistemlərin funksiyalarının əhəmiyyətli dərəcədə geridönməz pozulması

qanəmələgəlmə funksiyasının mülayim pozulması ilə, tələb olunanda dövri qan köçürmələrlə

qanəmələgəlmə funksiyasının qabarıq nəzərəçarpan və ya ağır pozulması ilə, tez-tez (hər ay) qanköçürməyə ehtiyacla

qanəmələgəlmə funksiyasının əhəmiyyətli dərəcədə təzahür edən pozulması ilə, uzunmüddətli, tez-tez (ayda bir neçə dəfə) qanköçürməyə ehtiyacla

qanın laxtalanma funksiyasının ağır dərəcədə pozulması - ağır forma, tez-tez (ildə 5-6 dəfə) stasionar şəraitdə qarşısının alınmasını tələb edən qanaxma halları, hemofiliya zamanı defisitli laxtalanma amilinin fəallıq dərəcəsi 1%-dən az, oynaqlara və (və ya) daxili orqanlara ildə 4 dəfə və daha çox qansızma

İİÇV-infeksiya. Persistedici generalizə olunmuş limfadenopatiya. ikincili xəstəliklər mərhələsi (mərhələ 2): - izah olunmayan arıqlama (çəkinin 5-10% itirilməsi); - ağız boşluğunun tüklü leykoplakiyası; - anqulyarxeylit; - onixomikozlar; - papulyoz - (düyünlü) qaşınan səpgi; - residivləşən aftoz stomatit (son 6 ay ərzində iki dəfə və ya daha çox); - seboreya dermatiti; - tənəffüs yollarının residivləşən infeksiyaları (istənilən 6 ay ərzində iki dəfə və ya daha çox sinusit, orta qulaq otiti, bronxit, faringit və ya traxeit halı); - kəmərləyici dəmrov; - təkrarlanan faringitlər, sinusitlər, proqressivləşmə mərhələsi (əməyin ağırlığının və xüsusiyyətlərinin nəzərə alınması ilə)

İİÇV-infeksiya. Dərin zədələnmə xarakterli ikincili xəstəliklər mərhələsi (mərhələ 3): - normal bədən kütləsinin 10- 15%-nin itirilməsi, izah olunmayan ishal və ya hərarət 1 aydan çox; - ağciyər vərəmi; - ağız boşluğun kandidozu;- hematoloji pozuntular: izah olunmayan anemiya, neytrope - niya, trombositopeniya; - ağır bakterial infeksiyalar (məsələn, pnevmoniya, plevra - nın empiyeması, piomiozit, sümük və oynaqların infeksiyası, meningit, bakteriemiya); - daxili orqanların təkrarlanan və ya davamlı virus, bakterial, göbələk, protozoal zədələn - mələri; - kəskin xoralı -nekrotik stomatit, gingivit və ya periodontit

İİÇV -infeksiya. Ağır, həyata təhlükə yaradan ikincili (oppor - tunistik) xəstəliklər mərhələsi (mərhələ 4): - kaxeksiya; - sadə Herpes virusu törədən infeksiyalar: daxili üzvlərin zədə - lənməsi ilə və ya dəri və selikli qişaların xronik xorası (1 aydan artıq persistə edən); - qida borusu və ya aşağı tənəffüs yollarının kandidozu; - sitomeqaloviruslu retinit, kolit, ezofagit; - disseminə olunmuş göbələk infeksiyaları (məsələn, kandidoz, koksidiomikoz, histoplazmoz); - leyşmanioz-visseral (disseminə olunmuş); - İİÇV ensefalopatiyası; - proqressivləşən multifokal leykoensefalopatiya; - toksoplazmoz; - mərkəzi sinir sisteminin zədə - lənməsi, retinit; - kriptokokkoz - ağciyərdən kənar (meningit daxil olmaqla); - xronik kriptosporidioz (1 aydan artıq diareya);

24 - xronik izosporiaz (1 aydan artıq çəkən hərarət); - generalizə olunmuş bakterial virus, göbələk və parazitar xəstəliklər; - pnevmosistpnevmoniya; - qida borusu, bronxların, ağciyərin kandidozu; - residivləşən ağır və ya rentgenoloji olaraq təsdiqlənmiş bakterial pnevmoniya (il ərzində iki dəfə və ya daha çox); - ağciyərdən kənar vərəm; - atipikmikobakteriozlar; - müxtəlif etiologiyalı mərkəzisinir sisteminin zədələnmələri.

Siyahıda daha sonra bunlar yer alır:

beyin maddəsində yad cismin olması

anadangəlmə inkişaf qüsurlarının ağır formalarında

başgicəllənmə, koordinasiyanın və tarazlığın, iradi motorikanın ağır dərəcədə pozuntusu, piramid çatışmazlıq əlamətləri, o cümlədən yürüşün və sərbəst durmanın itirilməsi

dərman müalic əsin ə tabe olmayan, fiksə olunmuş patoloji bədən vəziyyətinin yaranmasına s ə b əb olan qabarıq generaliz ə olunmuş hiperkinezl ər, qabarıq (ağır) t əzahür ed ən psixi pozuntuların olması il ə

əhəmiyy tli təzahür edən tetraparez, paraplegiya və ya aşağı ətrafların və yuxarı ətrafın əhəmiyyətli təzahür edən para - parezi - çanaq orqanlarının (sidik kis əsi v ə düz bağırsaq) funksiyalarının təzahür edən dərəcədə pozuntusu ilə onurğa sütununun boyun, döş, bel və ya büzdüm səviyyəsində hissəvi zədələnmələri

bir aşağı ətrafın tam iflici

əhəmiyyətli distonik hücumlar, hiperkinezlər, nitq qüsuru, orta dərəcəli qavrama və dərketmə qabiliyyətinin enməsi

nataraz və əlaqələndirilməmiş yeriş, statik ataksiyaya görə oynaqlarda artıq açılma ilə əhəmiyyətli əzələ hipotoniyası; iradi və xırda motorika əhəmiyyətli pozulması, kiçik və dəqiq hərəkətlərin icrasının çətinliyi; statodinamik, dil və nitq funksiyalarının əhəmiyyətli dərəcədə pozuntusu

vərəmin müalicədən sonrakı gecikmiş əlamətləri, zədələnmiş orqan və sistemlərin funksiyalarının əhəmiyyətli dərəcədə geridönməz pozulması

yüngül dərəcəli əqli gerilik İQ 50-69: davamlı psixopatoloji pozuntular olduqda: orta dərəcədə astenik, affektiv, psixopatik təzahürlər, nadir epileptiform paroksizmlər, somatopsixik infantilizm, əlavə somatik və nevroloji patologiyalar, şəxsiyyət dəyişiklikləri

orta dərəcəli əqli gerilik İQ 35-49: adi şərtlərlə təhsil ala və ya işləyə bilməməsi, ətrafdakılarla adaptasiya və qarşılıqlı əlaqə zamanı nəzərəçarpacaq çətinliklər yaşanmasıəksər tələbatların ödənilməsi üçün kənar şəxslərin köməyinə ehtiyacın olması

ağır dərəcəli əqli gerilik İQ 20 -34: özünəxidmət, verbal əlaqə, sadə gündəlik vəzifələri yerinə yetirə bilməməsi və daimi qayğıya ehtiyacın olması

dərin əqli gerilik İQ -20 heç bir ünsiyyət formasını, minimal şəxsi gigiyenanı yerinə yetirə bilməməsi və daimi müşahidə və digər şəxslərin qayğısı olmadan yaşamanın qeyri -mümkün - lüyü

həyat fəaliyyətinin pozulması və sosial dezadaptasiyaya səbəb olmuş, anadangəlmə və ya irsi xəstəlik və sindromlar, yüngül və orta dərəcəli əqli gerilik İQ 35-69

həyat fəaliyyətinin pozulması, özünə-xidmət, sadə gündəlik vəzifələri yerinə yetirə bilməməsi və daimi qayğıya ehtiyacın olması, ağır dərəcəli əqli gerilik İQ 20-34

bir gözün olmaması və ya əməli korluğu (görmə itiliy0,04-0), digər gözdə korreksiya ilə 0,1-dən aşağı

təzahür edən və əhəmiyyətli təzahür edən artikulyasiya pozuntusu (praktiki başa düşülməyən nitqlə)

artikulyasiya qabiliyyətinin olmaması

bir pəncənin xroniki residivləşən xoralı çatışmazlığı

hər iki pəncənin xroniki residivləşən xoralı çatışmazlığı

bir ətrafın bud (və ya baldır) səviyyəsində amputasiyası, digər ətrafda osteoartropatiya, ХАÇ II mərhələ

hər iki pəncənin amputasiyası, protezləşməyə göstəriş olduqda

protezləşmənin mümkün olmadığı halda, hər iki ətrafın bud (və ya baldır) səviyyəsində amputasiyası

nefrogen qeyri-şəkərli diabet, müalicəyə rezistent olduğu üçün davamlı dekompensasiya ilə

diabetik nefropatiya, XBÇ V mərhələ, terminal mərhələ, adekvat effektiv əvəzedici terapiyanın aparılmaması (aparılması qeyri-mümkün olduğu) və ya qeyri-effektiv olduğu halda, eyni zamanda, şəkərli diabetin və (və ya) aparılan müalicənin çoxsaylı fəsadlarının olması

sınıq müşahidə olunmadan, təzahür edən statodinamik pozuntularla

yuxarı və aşağı ətrafın müştərək amputasiyası

yuxarı ətrafın amputasiyası bazu oynağında bazu səviyyəsində və ya bazunun çox qısa güdülü, protezləşməyə və ya amputasiyadan 1 il sonra bərpa işlərinin (o cümlədən rekonstruktiv əməliyyata ehtiyac) aparılması üçün tibbi göstərişlərin olması ilə

yuxarı ətrafın bazu oynağı səviyyəsində və ya dirsək oynağından amputasiyası

said səviyyəsində amputasiya

biləyin amputasiyası

bilək oynağının funksional yararsız vəziyyətdə ankilozu

ağır dərəcəli bazu oynağının qeyristabilliyi, eləcə də laxlayan oynaqvə daimi oynaq çıxıqları və ya bazu oynağının funksional yararsız vəziyyətdə ankilozu (kəskin kontrakturası)

funksional əlverişsiz vəziyyətdə dirsək oynağının ankilozu (60 dərəcədən az, 150 dərəcədən çox)

hər iki dirsək oynağının funksional əlverişsiz vəziyyətdə ankilozu (60 dərəcədən az, 150 dərəcədən çox)

laxlayan dirsək oynağı

hər iki bilək oynağının funksional əlverişsiz vəziyyətdə ankilozu

hər iki baş barmağın olmaması

baş barmaq daxil olmaqla, iki barmağın olmaması və ya funksional yararsız vəziyyətdə ankilozu (kəskin kontrakturası)

baş barmaq daxil olmaqla, üç barmağın olmaması və ya əlin tutma funksiyasının pozulmasına səbəb olan qüsurlu vəziyyətlər

bir əldə ardıcıl üç barmağın olmaması və ya funksional yarar - sız vəziyyətdə ankilozu (kəskin kontrakturası)

baş barmaq daxil olmaqla, dörd barmağın olmaması və ya funksional yararsız vəziyyətdə ankilozu (kəskin kontrakturası)

hər iki əldə əl darağı sümükləri ilə birgə II -V barmaqların olmaması

bir əldə beş barmağın olmaması və ya funksional yararsız vəziyyətdə ankilozu (kəskin kontrakturası)

on barmağın olmaması və ya funksional yararsız vəziyyətdəankilozu (kəskin kontrakturası)

hər iki aşağı ətrafın bud nahiyəsindən amputasiyası, protezləşməyə və ya amputasiyadan ilk bir il sonra bərpa işlərinin (o cümlədən rekonstruktiv əməliyyata ehtiyac) aparılması üçün əks-tibbi göstərişlərin olması ilə

bud nahiyəsindən hər iki aşağı ətrafın amputasiyası

bir aşağı ətrafın bud, digərinin baldır səviyyəsində amputasiyası, protezləşməyə və ya amputa - siyadan ilk 1 il sonra bərpa işlərinin (o cümlədən rekonstruktiv əmə - liyyata ehtiyac) aparılması üçün əks -tibbi göstərişlərin olması ilə

bir aşağı ətrafın bud, digərinin baldır səviyyəsində amputasiyası, protezləşmədən sonra

bir yuxarı və bir aşağı ətrafın amputasiyası, protezləşməyə və ya amputasiyadan ilk 1 il sonra bərpa işlərinin (o cümlədən rekonstruktiv əməliyyata ehtiyac) aparılması üçün əks -tibbi göstərişlərin olması ilə

bir yuxarı və bir aşağı ətrafın amputasiyası, protezləşmədən sonra

ətrafın bud -çanaq oynağı səviyyə - sində amputasiyası və ya budun güdülünün çox qısa olması, protezləşməyə və ya amputasiya - dan ilk bir il sonra bərpa işlərinin (o cümlədən rekonstruktiv əməliyyata ehtiyac) aparılması üçün əks -tibbi göstərişlərin olması ilə

budun orta 1/3 səviyyəsində ampu – tasiyası

budun aşağı 1/3 səviyyəsində amputasiyası, amputasiyadan 1 il sonra protezləşməyə bərpa müali - cəsinə əks -göstəriş olduğu halda

güdülün və oynaqların yararlı vəziyyəti ilə ətrafın baldır səviyyə - sində amputasiyası

güdülün və oynaqların yararsız vəziyyəti ilə ətrafın baldır səviyyə - sində amputasiyası

hər iki aşağı ətrafın baldır səviyyəsində amputasiyası,protezləşmədən sonra

hər iki aşağı ətrafın baldır səviyyəsində amputasiyası, bir ətrafın funksional əlverişsiz vəziyyəti ilə

hər iki aşağı ətrafın baldır səviyyəsində amputasiyası, ikitərəfli protezləşməyə əlverişsiz vəziyyətdə

pəncənin Piroqova görə birtərəfli amputasiyası

pəncənin Piroqova görə ikitərəfli amputasiyası

pəncənin Şopar oynağı səviyyəsində ikitərəfli amputasiyası

pəncənin Şopar oynağı səviyyəsində birtərəfli amputasiyası

pəncənin Şopar oynağı səviyyəsində amputasiyası, pəncənin qüsurlu vəziyyəti ilə

pəncənin Şopar oynağı səviyyəsində amputasiyası, hər iki pəncənin qüsurlu vəziyyəti ilə

pəncənin Lisfrank oynağı səviyyəsində amputasiyası və ya Şarp üsulu ilə ayaq daraq sümüklərinin amputasiyası

pəncənin Lisfrank oynağı səviyyəsində amputasiyası və ya Şarpüsulu ilə ayaq daraq sümüklərinin amputasiyası, pəncənin birtərəfli qüsurlu vəziyyəti ilə

hər iki pəncənin Lisfrank oynağı səviyyəsində amputasiyası və ya Şarp üsulu ilə ayaq daraq sümüklərinin amputasiyası

hər iki bud-çanaq oynağının ankilozu

hər iki bud-çanaq oynağının hərəkətinin orta dərəcə məhdudlaşması

bud-çanaq oynağının hərəkətinin təzahür edən məhdudlaşması və ya ankilozu

hər iki bud -çanaq oynağının hərəkətinin təzahür edən məhdudlaşması

ayağın 4 -7 sm qısalması

yağın 7 sm -dən çox qısalması

diz oynağının funksional əlverişsiz vəziyyətdə ankilozu

hər iki diz oynağının funksional əlverişli vəziyyətdə ankilozu

hər iki diz oynağının funksional əlverişsiz vəziyyətdə ankilozu

pəncənin qüsurlu vəziyyətdə ankilozu

hər iki aşıq -baldır oynağının ankilozu

bud -çanaq oynağının birtərəfli çıxığı

bud -çanaq oynağının ikitərəfli çıxığı

kəllə sümüklərinin plastikası mümkün olmayan çatışmazlıqları (3 sm2 və daha çox) və ya kəllə sümüyünün plastikası mümkün olan geniş (30 sm2 -dən artıq) qüsuru

üzün (kəllə sümüyünün) eybəcərləşmə ilə nəticələnən sümük və dəri strukturlarının həcminə və zədələnməsinə görə çatışmazlıqları

diz oynağının birtərəfli endoprotezləşməsi

bədənin genişhəcmli (50% dən çox) yanığından sonrakı başın, üzün, boynun, əllərin və döş qəfəsinin aradan qaldırıla bilməyən kosmetik defektləri ilə müşahidə olunan hipertrofik çapıqları

vərəmin müalicədən sonrakı gecikmiş əlamətləri, zədələnmiş orqan və sistemlərin funksiyalarının əhəmiyyətli dərəcədə geridönməz pozulması

IV mərhələ, residivlərin və uzaq metastazların olması

residiv və uzaq metastazların olması

residivlərin, orqanların funksiyalarının ağır dərəcədə pozulması halında

IV mərhələ, residivlərin və uzaq metastazların olması

törəmənin müalicəsindən sonra orqanizmin funksiyalarının əhəmiyyətli dərəcədə pozulması, yanaşı gedən xəstəliklərin, residivin, uzaq metastazların olması

törəmənin müalicəsindən sonra orqanizmin funksiyalarının əhəmiyyətli dərəcədə pozulması, yanaşı gedən xəstəliklərin, residivin, uzaq metastazların olması

IV mərhələ orqanizmin funksiyalarının əhəmiyyətli dərəcədə pozulduğu, fəsadlaşmaların və (və ya) yanaşı gedən xəstəliklərin olduğu halda.

Günay Şahmar
Cebhe.info