Üzən Universitet-2024 (APU-2024) ekspedisiyası zamanı mikrobioloqlar ilk dəfə yüksək enlik Arktikada nəhəng viruslar axtaracaqlar. 

“Cebhe.info” TASS-a istinadən xəbər verir ki, bunlar çox böyük viruslardır, onların ölçüsü bakteriyaların ölçüsü ilə müqayisə edilə bilər. Nəhəng virusları işıq mikroskopu ilə görmək olar. Adi virusları yalnız elektron mikroskopdan istifadə etməklə müşahidə etmək mümkündür.

“Mən bu qrupun yeni nümayəndələrini, yeni nəhəng virusları tapmaq istərdim, mən torpaq nümunələri toplamaq niyyətindəyəm, mən artıq dəniz suyu nümunələrini toplamışam mədəniyyətə daxil edin və onları mədəniyyətdə axtarın və ya molekulyar üsullardan istifadə edərək, məsələn, genomlarının mühafizəkar bölgələrinə primerlərlə PCR (polimeraza zəncirvari reaksiya) istifadə edərək, onların varlığını təsdiqləyin”,- Sankt-Peterburqdakı Paster Elmi-Tədqiqat İnstitutunun epidemiologiya şöbəsinin əməkdaşı İvan Qoroxov bildirib.

Bu canlıların mövcudluğu üçün su nümunəsi 25 m dərinlikdən götürülüb. Su laboratoriyada quruda süzüləcək, bakteriyalardan təmizlənəcək və amöba və nəhəng virusların kulturası ilə işlənəcək. Təbiətdə onlar əsasən protozoa hüceyrələrini parazitləşdirirlər, amöbaların elektron mikroskopiyası zamanı fransız tədqiqatçıları bəzi qəribə daxilolmalar gördülər. Və əvvəlcə düşündülər ki, bunlar bu amöbanın yediyi bakteriyalardır. Amma araşdırmağa başlayanda məlum olub ki, bunlar bakteriya deyil, virus hissəcikləridir.

“Virusların protozoa ilə, amöbalarla qarşılıqlı əlaqəsi proseslərinin müəyyən dərəcədə viruslar və insan immun hüceyrələri arasındakı qarşılıqlı əlaqə proseslərini xatırlatması ilə bağlı bəzi narahatlıqlar var, çünki amöbalar qurbanı ələ keçirir Faqositozla çox oxşar mexanizm”, - deyə Eksperimental Tibb İnstitutunun mikroorqanizmlərin funksional genomikası və proteomikası laboratoriyasının rəhbəri Artemi Qonçarov bildirib.

Nəhəng virusların bir neçə cinsləri artıq kəşf edilib və onların DNT-si bəzən tənəffüs yoluxucu xəstəlikləri olan xəstələrin materialında tapılır. Buna görə də bu virusların insanlarda hansısa infeksiyaya səbəb ola biləcəyi ehtimalını indi tamamilə istisna etmək mümkün deyil. Bu virusların bəziləri Yakutiyada əbədi donmuş torpaqlardan fosil heyvanlardan götürülmüş nümunələrdə tapılıb.

Bu tədqiqatların çoxu Fransada, Marsel Universitetində aparılıb. “Açığını deyim ki, mən və həmkarlarım Rusiyada belə maraqlı məlumatların aparılmamasından üzüldük”, - deyə agentliyin həmsöhbəti qeyd edib:

“Bir neçə ildir ki, mən və həmkarlarım kiçik bir komanda təşkil etməyə çalışırıq Bu nəhəng virusların biologiyasını öyrənməyə başlayacaq, Arktika da daxil olmaqla yeni viruslar axtaracaq”.

İlk nəhəng virus 2003-cü ildə kəşf edilib. Bəzi elm adamları onları ayrıca bir sahəyə ayırmağı təklif edirlər, lakin indiyə qədər onlar viruslar kimi təsnif edilib:

"Çox güman ki, bu, paralel olaraq inkişaf edən bir şeydir, çünki onların ənənəvi viruslarla çox az ümumi genləri var".

Qonçarov deyib ki, bu qrup haqqında çox az şey məlumdur, alimlər məlumat toplamaq mərhələsindədirlər. Nəhəng virusların ekologiyasını başa düşmək, onların kimlərdə parazitlik edə biləcəyini, patogen ola biləcəyini aydınlaşdırmaq lazımdır:

“Çünki bu bir şeydir, əgər bu zərərsiz bir virusdursa, çox güman ki, tədqiqatın əsas istiqaməti onun təkamül tarixini öyrənməkdirsə, onun patogen olmasına imkan verən bəzi xüsusiyyətlər varsa, epidemioloji tədqiqatları ardıcıl olaraq təşkil etmək lazımdır. Məsələn, bu virusların DNT-sinin müxtəlif patologiyaları olan insanlarda tapılıb-tapılmadığını görmək üçün lazımdır”

Üzən Universitetin ekspedisiyaları Rusiya Təhsil və Elm Nazirliyi tərəfindən həyata keçirilən “Elm və Universitetlər” milli layihəsi çərçivəsində həyata keçirilir və Elm və Elm Ongünlüyünün “Qazanmaq üçün Elm” təşəbbüsünün bir hissəsidir. 

Xəzər
“Cebhe.info”